Μου θυμίζει gastarbeiter όπως κοιτάζει από το παράθυρο. Ναι, δεν είναι κούκλα – είναι άνθρωπος ολοζώντανος. Διαφέρει με κάποιον εργάτη που παίρνει ξημερώματα το λεωφορείο, στο ότι αυτός φοράει τοπική φορεσιά. Και τι φορεσιά: χρυσοποίκιλτη, με εξαιρετικές λεπτομέρειες και το δέρμα του ζωγραφισμένο μέχρι το τελευταίο εκατοστό! Κι όμως... ενώ η εξωτερική του εμφάνιση εκπέμπει μεγαλοπρέπεια, το βλέμμα του είναι όλο στραμμένο προς τα μέσα.
Βρισκόμουν σ’ ένα συνέδριο στη Ρόδο. Ήταν ένας χορευτής που θα έδινε μια ‘πρώτη γεύση’ της Ταϊλάνδης, προορισμού του συνεδρίου τον επόμενο χρόνο. Στην αρχή, κάποιος Ταϊλανδός επίσημος έδωσε τα απαραίτητα ‘inside info’ για την κουλτούρα του, σαν να πρόκειται να αποκαλυφθούν μυστικές τελετές από την άλλη άκρη του κόσμου στο ελληνικό νησί - και μάλιστα, σε θεατές που φτάσανε με πακέτα ταξιδίων και κρατάνε ένα κοκταίηλ στο χέρι. Ο χορευτής, μετά τον τελετουργικό του χορό στο φόρουμ (όπου πριν λίγο ανακοινώνονταν ο ετήσιος απολογισμός), βγήκε στο λόμπι του ξενοδοχείου για να ποζάρει και να φωτογραφηθεί με τους συνέδρους.
Η ‘gastarbeiter’ στάση που τον πέτυχα, ήταν τυχαία. Το παράθυρο του ξενοδοχείου (φαίνεται και στην πάνω φωτογραφία) έτυχε να μοιάζει με παράθυρο λεωφορείου, ενώ μάλλον πόζαρε σε κάποιον και φαινόταν σκεφτικός μόνο από τη δική μου γωνία.
Ή μήπως συνέχιζε με μια σύγχρονη εκδοχή του χορού στο λόμπι;
Ο τελετουργικός χορός στο φόρουμ, ενέπλεκε τον ίδιο και το Πνεύμα του Κακού. Ενώ ήταν σκυμμένος και ασχολούταν με τις τέχνες, το Πνεύμα του Κακού ήρθε από πίσω του, του έδεσε τα χέρια σε δύο μπαστούνια, και χάρη σ’ αυτά τον χειριζόταν σαν μαριονέτα (οι απολαύσεις του κόσμου αποπέμπονται από τις περισσότερες θρησκείες). Στην κάτω φωτογραφία (με θολωμένο το φόντο) φαίνεται το Πνεύμα του Κακού με τα μπαστούνια που έλεγχαν τον άτυχο, ευπρόσβλητο στις ηδονές πρίγκιπα.
Παρ’ όλες τις προσπάθειές του, δεν μπόρεσε να απελευθερωθεί και ο χορός δεν είχε happy end. Κι όμως... ο αρχαίος χορός υποταγής στο επιφανειακό κι εφήμερο, μπορεί να ολοκληρώνεται στην εποχή μας: κυριολεκτικά, σε ένα λόμπι ξενοδοχείου. Η σκηνή μπορεί να αφορά ένα αρχαίο πολιτιστικό σύμβολο που άγεται και ‘κινείται’ με βάση μπαστούνια του επιφανειακού. Να βλέπουμε μια κουλτούρα που βρίσκεται, για λόγους έξω από αυτήν, σε λάθος τόπο και κοινό.
Κάθε κουλτούρα έχει δική της δυναμική, απαιτεί χρόνο, κόπο, μελέτη για να την πλησιάσεις. Χάριν του τουρισμού γίνεται εύκολο έκθεμα – κι επειδή μια κουλτούρα δεν μπορεί να είναι ‘εύκολη’ εκ φύσεως, κατεβαίνει στο επίπεδο θεατών από πακέτα ταξιδίων. Πιο χαμηλά ακόμα, γιατί αυτή δεν κρατά ποτήρι κοκταίηλ. Αφαιρώντας τα εφέ, αποκαλύπτεται το παράταιρο.
Ο κλόουν που κλαίει, το Τέρας με την τρυφερή καρδιά, είναι φιγούρες-οξύμωρα. Οπτικά παραπέμπουν σε χαρά ή σε κακία, ενώ συναισθηματικά αποπνέουν το ακριβώς αντίθετο. Η φιγούρα-πρώτυπο του κεφιού με το ζωγραφισμένο χαμόγελο και τα αστεία ρούχα, γίνεται απίστευτα τραγική όταν δακρύζει και ακούει τα λόγια «Γέλα Παλιάτσο!». Το ίδιο και ο χορευτής με την εκθαμβωτική φορεσιά, που ομφαλοσκοπεί στις γαλαρίες ξενοδοχείων. Ένας πρίγκιπας-gastarbeiter.
