Glenn Gould: ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες του 20ου αιώνα, διάσημος εξίσου για την τεχνοτροπία του και την εκκεντρικότητά του. Έπαιζε πάντα στην ίδια καρέκλα, κατασκευασμένη από τον πατέρα του (στο τέλος είχε σχεδόν καταστραφεί και στις ηχογραφήσεις ακούγεται το τρίξιμο), απαιτούσε το στούντιο να είναι τόσο θερμό που ξεραίνονταν ο λαιμός των τραγουδιστών, πάντοτε ντυνόταν με βαριά ρούχα (μια φορά τον συνέλαβαν στην ηλιόλουστη Φλόριντα θεωρώντας τον ζητιάνο), μουρμούριζε τον σκοπό ενώ έπαιζε κι αυτό πέρασε, χωρίς δυνατότητα απάλειψης, σε αρκετές ηχογραφήσεις. Αγαπημένος του συνθέτης ο Μπαχ, λόγω της πολυφωνικότητάς του.Από τη Wikipedia: Ο Gould έτρεφε μια βαθιά αντιπάθεια γι’ αυτό που ονόμαζε ‘ηδονιστική’ προσέγγιση στο ρεπερτόριο του πιάνου, στην εκτέλεση και γενικά στη μουσική. Για τον Gould ο ‘ηδονισμός’ με αυτήν την έννοια σήμαινε μια επιφανειακή θεατρικότητα, κάτι στο οποίο ένιωθε πως ο Μότσαρτ έγινε ιδιαίτερα επιρρεπής στα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Μάλιστα, κάποτε είπε περιπαικτικά πως ο Μότσαρτ δεν πέθανε πολύ νωρίς αλλά μάλλον πολύ αργά.
Έχουμε εδώ έναν άνθρωπο με απόλυτες απόψεις – ενδιαφέρον να τις ακούς αλλά και σημάδι του πόσο καλό είναι να έχεις τελικά μια μοιρασμένη και μετριοπαθή γνώμη.
Είναι ξεκάθαρο ότι ο Gould ήταν βαθιά μοντερνιστής, η προτεραιότητά του ήταν δηλαδή στο περιεχόμενο και στο νόημα - όχι στη μορφή. Οποιαδήποτε προσπάθεια εύκολου ή ‘ρηχού’ εντυπωσιασμού τον απωθούσε. Αναζητούσε πειθαρχία στις εκτελέσεις του (τόσο, ώστε διέκοψε τις ζωντανές εμφανίσεις και έκανε μόνο ηχογραφήσεις, λόγω του απόλυτου ελέγχου που του έδινε το στούντιο). Γιατί αυτό είναι ενδιαφέρον; Διότι ο Gould έκανε, μεταξύ άλλων, και ραδιοφωνικά προγράμματα (το Καναδικό ραδιόφωνο ονομάζει τη σειρά του ‘ντοκιμαντέρ’). Επηρεασμένος από την αγάπη του για τον Μπαχ, ο Gould δημιούργησε προγράμματα «πολυφωνικής ποίησης», όπου μπλέκονταν διαφορετικές φωνές, απαγγέλλοντας η καθεμία τη δική της ανεξάρτητη ιστορία (όπως στο μπαρόκ μπλέκονται ανεξάρτητες μελωδίες). Η πρώτη και πιο γνωστή προσπάθεια ονομάζεται Η Ιδέα του Βορρά. Ο Gould ήταν Καναδός και το έργο του, περισσότερο από κάθε άλλο είδος, παραπέμπει στον εθνικό ρομαντισμό. Στην εύκολη συγκίνηση, στον επιφανειακό εντυπωσιασμό, τον αντίποδα του μοντερνισμού όπως τον καταλάβαινε και λάτρευε ο Gould. Να σημειώσουμε ότι ο Καναδάς έχει έναν ιδιόμορφο πατριωτισμό που συνδυάζει αμερικάνικα και σκανδιναβικά στοιχεία: είναι έντονος και απλοϊκός λόγω του νέου του κράτους και της ανάγκης διαφοροποίησης από τις ΗΠΑ, φυσιολατρικός λόγω των ακραίων γεωγραφικών ιδιομορφιών, ποιητικός και με αίσθηση ‘παράπονου’ λόγω της μικρής αναγνωρισιμότητας του κράτους από τον υπόλοιπο κόσμο και βαθιά συνταγματικός. Ο ίδιος ο Gould, μιλώντας σαν ραδιοφωνικός παραγωγός για το έργο του (με φωνή πολύ φιλική και ζεστή για έναν ακραία εκκεντρικό καλλιτέχνη) τραβάει την εθνική και ρομαντική ατμόσφαιρα ακόμα παραπέρα:
Από καιρό μου διέγειρε την περιέργεια αυτό το απίστευτο μωσαϊκό τούνδρας και βορείου δάσους που αποτελεί το αρκτικό και υπο-αρκτικό μέρος του κράτους μας. Έχω διαβάσει γι αυτό, έγραψα γι αυτό κι ακόμα, κάποτε άρπαξα το τζάκετ μου και πήγα μέχρι εκεί. Κι όμως, όπως οι περισσότεροι Καναδοί δεν έχω πραγματική εμπειρία του Βορρά. Παρέμεινα, εξ ανάγκης, ξένος. Αλλά ο Βορράς παρέμεινε μέσα μου, σαν ένα μέρος πρόσφορο να τ’ ονειρεύομαι, να γνέθω απίθανα παραμύθια γι αυτό, και στο τέλος, να τ’ αποφεύγω. Αυτό το ραδιοφωνικό πρόγραμμα συγκεντρώνει κάποιους σημαντικούς ανθρώπους που αντιπαρατέθηκαν απευθείας με το βόρειο ένα τρίτο του Καναδά, που έζησαν και δούλεψαν εκεί και οι ζωές τους στο Βορρά διαδραμάτισαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο.
Εκεί όπου ο εθνικός λυρισμός και η αυστηρή πειθαρχεία του μπαρόκ συναντιούνται.
Απόσπασμα από το ραδιοφωνικό πρόγραμμα (‘πολυφωνική ποίηση’ όπως το αποκάλεσα) Η Ιδέα του Βορρά, με ολόκληρη την παραπάνω ομιλία του Gould, εδώ.
Πίνακες εμπνευσμένοι από το ραδιοφωνικό πρόγραμμα Η Ιδέα του Βορρά εδώ
Και μια προσωπική και λίγο παράδοξη αναφορά: το ‘κοντραπούντο’ των φωνών του Gould, μου θύμισε ένα τραγούδι της νιότης μου, το Born to Touch your Feelings των Scorpions. Για την ακρίβεια, μόνο το τέλος – ακούστε το εδώ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου