Σεπτεμβρίου 02, 2011

Νεκρομαντείο Ταινάρου. Κοντά στις αρχαίες Πύλες του Άδη.

Ένα στιγμιότυπο από τη λατρεία του Βάκχου, του μόνου θεού που πέθαινε, που περιτριγυριζόταν από Νύμφες και του οποίου το σύμβολο ήταν ένα άδειο προσωπείο: η παρουσία του θεού βρισκόταν στην απουσία του, και η απουσία του στην παρουσία. Η αμφισημία αυτή συμβολίζει τις ακραίες του αντιθέσεις: αν και ήταν ο πιο φαλλικός θεός, ήταν πάντα ντυμένος γυναικεία. Ήταν ο θεός της υπέρτατης έξαρσης αλλά και της ακρότατης φρίκης. Θεός του κρασιού που δίνει τη λήθη, συνώνυμο των δεσμών του θανάτου, το κρασί δίνει επίσης την έκσταση και τη χαρά της θεοταύτισης. Κι από το τραγούδι του, το Διθύραμβο, ξεπήδησε η κωμωδία και η τραγωδία. Μια αρχαία Νύμφη, λοιπόν, θρηνεί τον νεκρό Βάκχο – που σύντομα θ’ αναστηθεί.

Οι φεμινίστριες και πολλοί κοινωνιολόγοι θα εστίαζαν στην αντίθεση του κρυμμένου γυναικείου προσώπου και του γυμνού της κορμιού. Έχουμε πάλι σύνθεση αντιθέτων - η οποία όμως μαρτυρά την (ιστορική) πεποίθηση πως η γυναίκα δεν έχει προσωπικότητα παρά αποτελεί σεξουαλικό αντικείμενο. Οι γυναίκες όντως απεικονίζονται συχνά έτσι στα media (εν αντιθέσει με τον άντρα που δεν νοείται να έχει καλυμμένο πρόσωπο, η προσωπικότητά του είναι δεδομένη).
Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη σύνθεση των αντιθέτων ξενίζει περισσότερο διότι πόνος και σεξουαλικότητα στην ίδια γυναίκα δεν ταιριάζουν. Είναι και τα δυο γυναικείοι παραδοσιακοί ρόλοι - αλλά μοιάζουν με λάδι και νερό. Μαζί, παραπέμπουν σε κάτι σαν γυμνή Παναγία ή πορνοστάρ Pieta. Η γυναίκα ιστορικά υπήρξε σεξουαλικό αντικείμενο, αλλά και ο πιο ανθρώπινος άνθρωπος. Αιώνες καταπίεσης της έδωσαν αυτό το προνόμιο. Τυπικά όμως, μια γυναίκα είτε θα πονάει είτε θα είναι σεξουαλικά επιθυμητή. Ή καλύτερα: η σεξουαλικότητα αφαιρείται εντελώς από κάποιες γυναίκες, προσδίδοντάς τες απόλυτη ανθρωπιά και επιβάλλεται εντελώς σε κάποιες άλλες, κάνοντάς τες αντικείμενα. Το παράξενο είναι πως οι δύο τύποι συνυπάρχουν χωρίς αντιφάσεις σε ίδιες χρονικές περιόδους (αλλά διαφορετικά κοινωνικά σύμπαντα). Η συγκεκριμένη σύνθεση ίσως ξενίζει περισσότερο λοιπόν, διότι δύο αντίθετα κοινωνικά πρότυπα συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο.

Μια γυμνή γυναίκα με μάσκα θρηνεί ένα άδειο προσωπείο – και στην αρχική ιστορία υπάρχει μόνο η αντίθεση του θανάτου με τη ζωή.
Ένα τέλειο ζευγάρι που αποχαιρετιέται. Η μάσκα σαν σύμβολο της αγάπης και αρμονίας τους.
Η γυναίκα ντύνεται στην ίδια νεκρική φορεσιά για να τιμήσει τον σύντροφό της.
Κρύβει το πρόσωπό της από τα εγκόσμια για να δηλώνει ότι πέθανε κι αυτή.
Αφήνεται γυμνή τιμώντας τον έρωτά τους.
Ίσως ελπίζει και να θυμίσει - και τον φέρει πίσω.

Ένα Αντίο - και δήλωση ενός τέλειου ταιριάσματος στη ζωή. Φόντο το Νεκρομαντείο του Ταινάρου. Κοντά στις αρχαίες Πύλες του Άδη.


1 σχόλιο:

Yannis H είπε...

Η φράση "Η γυναίκα είναι ο πιο ανθρώπινος άνθρωπος. Αιώνες καταπίεσης της έδωσαν αυτό το προνόμιο." είναι του Ν. Δήμου από τις ΚΟΙΝΟΤΥΠΙΕΣ, κεφάλαιο "Η Μαγεία του Οδυσσέα Ελύτη".